Onderzoeksthema’s

Het meesterschapsteam Klassieke Talen initieert, ondersteunt en verzorgt vakdidactisch onderzoek en onderwijs. Classici of oudheidwetenschappers met de ambitie om te promoveren op een vakdidactisch onderwerp kunnen via leden van het Meesterschapsteam worden gekoppeld aan mogelijke promotores aan Nederlandse universiteiten. Ook informatie over promotiebeurzen of onderzoekssubsidie is voorhanden binnen het team. Een speerpunt van het Meesterschapsteam Klassieke Talen is dit academisch jaar de Inclusiviteit en Toegankelijkheid van ons vakgebied, maar we richten onze aandacht ook graag op andere onderzoeksterreinen, zoals Online didactiek, Vertaaldidactiek, Taalverwerving en taalbeschouwing, Integratie van taal-, literatuur- en cultuuronderwijs, Vakoverstijgende didactiek en Geschiedenis van de vakdidactiek.

1.Online didactiek

  • Verkenning van de online mogelijkheden ter ondersteuning of verrijking van de vakdidactiek, bijvoorbeeld door een online commentaar.
  • Onderzoek naar grenzen en mogelijkheden van online didactiek

2. Inclusiviteit en toegankelijkheid van het vakgebied

  • OIKOS-Conferentie Shared Antiquity
  • Onderzoek naar onderwijs GLTC in de hoogste Jaren van het primair onderwijs (PO).

3. Vertaaldidactiek en woordenboekdidactiek

  • Vertaaldidactiek: Suzanne Luger verdedigde een proefschrift Lost in Latin translation. Teaching students to produce coherent target texts (2020) binnen DUDOC-Alfa. In maart / april 2021 geven Suzanne Luger en Lidewij van Gils een online nascholingscursus over vertaaldidactiek (link).
  • Woordenboekdidactiek. Voor bovenbouwleerlingen GLTC is een effectieve en doelmatige omgang met het woordenboek een vereiste. Nu verschillende online-omgevingen digitale woordenboeken beschikbaar stellen (dikwijls door woorden in context direct te linken aan een volledige morfologische en semantische analyse), wordt voor leerlingen het verplichte gebruik van een gedrukt woordenboek voor het eindexamen een apart te oefenen vaardigheid, die tot het didactisch repertoire van de docent behoort. Daniël Bartelds werkt aan een promotieproject over woordenboekdidactiek Grieks binnen DUDOC-Alfa.

4. Taalverwerving en taalbeschouwing

  • Geïntegreerd grammaticaonderwijs (Nederlands, MVT en Klassieke Talen) lijkt leerlingen een nuttig, vakoverstijgend instrumentarium te kunnen bieden.
  • Taalverwerving en -beheersing vormen een substantieel deel van het vak GLTC in het VO. Voor het aanleren van relevante taal- en stijlkennis, vertaalstrategieën en reflectievermogen op talige keuzes binnen het taalsysteem zijn voortdurend nieuwe didactische instrumenten nodig, te verwerven door empirisch onderzoek. Suzanne Adema publiceerde Taalverwerving en taalbeschouwing Grieks en Latijn (2017).

5. Integratie van taal-, literatuur- en cultuuronderwijs

  • Cultuurbewustzijn. Er is geen omschreven kern voor cultuuronderwijs bij GTC en LTC. Onderzoek naar een geschikt en breed gedragen cultuurcurriculum voor deze vakken is dan ook gewenst: ook naar de manier waarop cultuuronderwijs zelf als instrument voor onderzoek kan worden ingezet.
  • Didactiek voor kritisch denken en reflectie. De vakdoelen van Klassieke Talen zijn gericht op cognitie en reflectie. Antieke filosofische literatuur leent zich uitstekend voor reflectie en is onderdeel van het pensum bij Klassieke Talen. Hiervoor ontbreekt tot nu toe echter een passende didactiek, waardoor deze teksten niet in volle potentie benut worden. Lusie Laan-Kolanowski werkt aan een promotieproject over een filosofische didactiek voor antieke teksten binnen DUDOC-Alfa.
  • Interculturele competentie. De constructie van de oudheid en haar uitgebreide receptie lenen zich bij uitstek voor de didactiek van actualisatie, relevantie en reflectie, zowel op het eigen individu als op samenleving en de maatschappelijke en morele plaats van het individu daarin. GLTC dient hiertoe eerder een ruimere dan een bescheidener rol in het onderwijs van de toekomst in te nemen.

6. Vakoverstijgende didactiek: de vaardigheid complexe problemen vanuit meerdere perspectieven te belichten en te onderzoeken wordt steeds belangrijker in onze maatschappij. Het gymnasiale curriculum is uitermate geschikt voor vakoverstijgende projecten en de ambitie om daaraan te werken is in recente rapporten ook benoemd, maar onderzoek naar duurzame en succesvolle initiatieven op dit terrein is dringend gewenst.

7. Geschiedenis van de vakdidactiek. Over de didactiek van de Griekse en Latijnse Talen en Culturen zijn al sinds de Oudheid handboeken geschreven. Bekende namen in de geschiedenis van de vakdidactiek zijn Plato (4e eeuw v. C.) die zijn leermeester Socrates eeuwigdurende invloed bezorgde, Quintilianus (1e eeuw n.C.) die Cicero’s retorische erfenis behield als onderwijsmateriaal voor alle generaties na hem en Erasmus (16e eeuw) die de Griekse taal en literatuur opnieuw stevig in het curriculum wist te plaatsen. Sommige vakdidactische inzichten blijven hun waarde bewijzen (de ‘Socratische methode’, aansluiting bij de leefwereld van de doelgroep, het leren herkennen van talige en literaire kenmerken van teksten) en andere inzichten veranderen door nieuwe pedagogische en psychologische inzichten of door maatschappelijke veranderingen. Een voorbeeld van historisch vakdidactisch onderzoek zijn J. A. Groenland (2005) Een humanist maakt school. De onderwijsvernieuwer Joannes Murmellius (ca. 1480-1517) en D.K.W. van Miert (2005). Illuster Onderwijs – Het Amsterdamse Athenaeum in de Gouden Eeuw, 1632-1704.